Attitude

Lezing: Klaas Koetje, schrijver en videokunstenaar en recensent bij kunsthuis Syb.

• Klaas Koetje
  
  
  Voorwoord Klaas Koetje
  Geachte aanwezigen.
  Toen Wouter mij vroeg om een korte lezing over zijn video "Kunst voor het volk!" te geven, heb ik lang moeten nadenken. Na enig overleg met de kunstenaar in kwestie ben ik overstag gegaan. Sinds een jaar of vier ben ik enigszins bekend geraakt met het werk van Wouter Jansen. Afgelopen jaren verschenen met enige regelmaat in de Groninger pers artikelen over het werk van de kunstenaar. Zoals veel hedendaagse jonge kunstenaars richt Wouter zich momenteel op videokunst. De videokunst heeft een relatief niet al te lange geschiedenis. In de jaren zestig voortgekomen uit performanceregistraties, bereikte de videokunst bij grondleggers als Nam June Paik zijn status aparte.
  De laatste jaren is mede dankzij de verbeterde bereikbaarheid van het medium het aantal videokunstenaars explosief gestegen. Dit met niet altijd even kwalitatief resultaat. De trukendozen van montageprogramma’s zoals adobe’s premiere en apple’s final cut pro werken goedkoop effect bejag en esthetisch inhoudloze videoproducties van jonge "kunstenaars" in de hand.
  
  "Kunst voor het volk"
  In de week van 22 november tot en met 29 november vorig jaar houd beeldend kunstenaar Wouter Jansen in het kader van de tentoonstelling "You're just an object in my eyes" enkele zogenaamde gratis bier performances / happenings. In de performances speelt het publiek, dat het gratis bier consumeert, de hoofdrol. Op verschillende locaties, zoals in kunstpaviljoen Wolfslaar te Breda tijdens de opening van "You're just an object in my eyes" gaf Wouter Jansen acte de presence met zijn performances. De BN / De stem, (de regionale krant van Breda en omstreken) publiceerde zaterdag 23 november een artikel over performances waarin hij te kennen gaf dat het hem om de zogenaamde "vereftelingisering" van de beeldende kunst te doen is. (Met vereftelingisering doelt beeldend kunstenaar Jansen op een recente ontwikkeling in de beeldende kunst waarbij bezoekers-aantallen een hogere prioriteit schijnen te hebben dan kwalitatief inhoudelijke kunstwerken).
  
  (korte stilte, klassiek slokje water)
  
  In het academiegebouw van de beeldende kunst opleiding Sint Joost werd op dinsdag 26 november een uitzending van "Gratis bier radio" gehouden. Een viertal door Jansen uitgenodigde d-jay's bracht via een illegale piraten-zender experimentele muziek. Tijdens de uitzending was er om half vijf s’middags de mogelijkheid om mee te doen aan een van de performances, dat wil zeggen een gratis biertje, of meerdere biertjes achterover te slaan onder het genot van de radio-uitzending die in het vertrek naast de performance aan de gang was. Ongeveer vijftien bierdrinkende kunstenaars in spé dronken een aantal kratten Grolsch en Bavaria leeg. In de nacht van vrijdag 29 november op zaterdag 30 november werden de performances afgesloten met een gratis bier actie in de openbare ruimte bij de ingang van cultureel centrum "de Mezz" te Breda. Alle performances zijn door de kunstenaar op video vastgelegd.
  
  De video "Kunst voor het volk" houdt het midden tussen een performance registratie, een documentaire en een videoclip. In de video zien we verschillende "performers" (lees: bier drinkers) in actie, een fictieve overval op een slijterij. In korte fragmenten wordt de kijker getrakteerd op de meningen van diverse deelnemers aan de performances. Het nummer "mindless girl chasing" van de No-Goods uit Meppel zorgt voor een videoclip-achtige vaart in de video.
  
  De film simpelweg als een muziek video af te doen is echter niet mogelijk, de pretentieuze titel; "Kunst voor het volk!" suggereert immers iets totaal anders.
  Wat voor een effect denkt Jansen met deze titel te sorteren?
  Afgezien van het feit dat we in de gehele film geen volk zien, slechts wat studentikoos gezuip in de marge, is de kunst in deze video ver te zoeken.
  Kunst voor het volk?
  Is bier kunst?
  Wie is het volk?
  Of dient men soms eerst een dozijn halve liters achterover te slaan voordat men iets van dit "meesterwerk" van Jansen begrijpt?
  Buiten de overbodige (semi-)intellectuele academische hersenspinsels van verschillende studenten in de film kan men ook vraagtekens plaatsen bij het camerawerk en de stijlvastheid in de video.
  Aangenomen dat Jansen mijn punt, het puur op toeval berustende camerawerk, bewust hanteert dan blijft voor het mij de vraag waarom student Jansen na een dertig seconden film plotsklaps besluit dat hij ineens de performanceregistratie wil combineren met speelfilmachtige elementen.
  Ik ken Wouter als een aardige jongen met een jeugdig enthousiasme voor de kunst, maar begrijp weinig tot niets van zijn neigingen om zijn "performance deelnemers" te misbruiken en te bespotten.
  Komt dat voort vanuit zijn attitude naar de performancekunst?
  Wanneer de bespotting en het misbruik van publiek doel is van de video, dan is Jansen daar niet echt in geslaagd, "Het zou iets omlaag kunnen halen, maar dat doet het ook niet echt" aldus een van de bierdrinkende performers in deze video.
  Wat is er mis mee, wanneer men vanuit een solidariteitsgevoel ten opzichte van een collega een biertje mee drinkt?
  Of ten behoeve van de kunstenaar een mening voor de camera geven?
  Het is overduidelijk dat Jansen’s beslissing om dit meesterwerk te maken meer samenhangt met het budget dat er voor studenten tweede fase beschikbaar is, dan met artistiek inhoudelijke argumenten.
  Goed en wel, in beschouwing genomen dat Jansen deze bovengenoemde argumenten over het hoofd heeft gezien dan blijft artistiekerige verwerking en de gebrekkige stellingname over Jansen’s onderwerp; Kunst voor het volk, door mijn hoofd spoken.
  Wat wil Jansen met de video zeggen?
  Wat wil Jansen?
  Wil hij kunst voor het volk maken?
  Wat wil hij zeggen?
  Wil hij het volk belachelijk maken?
  Wil hij een speelfilm maken?
  Wil hij het studenten leven, in haar bier- en pizza-mentaliteit belachelijk maken?
  Laten we eerst maar eens kijken.
  
  --VIDEO VERTONING-- (zie links onder aan de pagina)
  
  Goed…
  Dit werk van Jansen, Jansen, de naam zegt het eigenlijk al, burgerlijke middelmatigheid troef, overstijgt in geen geval de bier- und wurstmentaliteit die het behandeld.
  De in media ruimschoots aangekondigde zogenaamde uitdieping van de vereftelingisering van de hedendaagse kunst blijft in de film hangen in studentikoos geleuter, dat de kunstenaar-student gebruikt om zijn eigen visie te camoufleren.
  Zo die überhaupt bestaat.
  Ik dank u voor uw aandacht
  
  En te downloaden Kunst voor het volk! in realformaat / quick time
  
  Foto's en geluidsfragment (flash) van de lezing: klik hier
  
  Over de gratis-bier-performances: klik hier
  
  

Wouter Jansen, Amsterdam 2003.